1. Kháng sinh là gì?
Kháng sinh (antibiotics) là những chất kháng khuẩn (antibacterial substances) được tạo ra bởi các chủng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, Actinomycetes), có tác dụng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật khác.
Hiện nay từ kháng sinh được mở rộng đến cả những chất kháng khuẩn có nguồn gốc tổng hợp như các sulfonamid và quinolon.
2. 2. Phân loại kháng sinh:
Theo cấu trúc hoá học, kháng sinh được chia thành 9 nhóm như sau:
- Nhóm 1: Beta-lacta (các Penicillin, các Cephalosporin, các Beta-Lactam khác, Carbapenem, Monobactam, các chất ức chế Beta-Lactamase)
- Nhóm 2: Aminoglycosid.
- Nhóm 3: Macrolid.
- Nhóm 4: Lincosamid.
- Nhóm 5: Phenicol.
- Nhóm 6: Tetracyclin (thế hệ 1, thế hệ 2)
- Nhóm 7: Peptid (Glycopeptid, Polypetid, Lipopeptid)
- Nhóm 8: Quinolo (thế hệ 1, các fluoroquinolon thế hệ 2, 3, 4)
- Nhóm 9: Các nhóm kháng sinh khác, Sulfonamid, Oxazolidinon, 5-nitroimidazol.
3. 3. Một số lưu ý khi dùng thuốc kháng sinh mà bất kỳ ai cũng nên biết và tuân theo:
- Chỉ uống thuốc đúng theo đơn của bác sĩ, không tự ý mua và dùng kháng sinh khi chưa có ý kiến của bác sĩ điều trị.
- Uống đủ liều lượng đã được kê, không bỏ dở nửa chừng, ngay cả khi cảm thấy bệnh đã đỡ nhiều.
- Không dùng thuốc kháng sinh thừa từ lần sử dụng trước.
- Không chia sẻ thuốc kháng sinh trong đơn thuốc đang dùng cho người khác uống, ngay cả khi đó là người thân của mình. Vì khi chia sẻ, sẽ thiếu liều cần uống và vô tình tạo cơ hội cho vi khuẩn phát triển mạnh lên và kháng lại các thuốc điều trị. Điều này gây nguy hiểm cho chính bản thân, cho gia đình và cộng đồng.
4. Tình trạng lạm dụng kháng sinh:
- Theo bộ y tế, kết quả khảo sát việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc vùng nông thôn và thành thị cho thấy, nhận thức về kháng sinh và tình trạng kháng thuốc của người bán thuốc và người dân đều rất thấp. Có đến 88% số dân ở thành thị, 91% số dân ở nông thôn sử dụng kháng sinh không có đơn bác sỹ.
- Có thể nói mua kháng sinh ở Việt Nam chưa bao giờ dễ dàng đến vậy, bạn chỉ cần nêu 1 số các triệu chứng như ho, hắt hơi, sổ mũi là bạn có thể mua được đơn thuốc đã kết hợp kháng sinh mà chưa cần biết triệu chứng đấy do virut hay vi khuẩn gây ra, càng không cần làm kháng sinh đồ để xem khả năng đáp ứng của kháng sinh với chủng vi khuẩn nếu như bạn nhiễm phải.
- Đặc biệt với các trẻ nhỏ khi bị sốt, hoặc viêm họng nhẹ, ho mặc dù chưa cần dùng kháng sinh cũng tự ý kê hoặc mua thuốc theo đơn cũ đã từng sử dụng.
5. Hậu quả của việc lạm dụng kháng sinh:
- Gây lãng phí: Nhiều bệnh nhiễm khuẩn do virus thì không cần điều trị bằng kháng sinh, nếu dùng kháng sinh không có tác dụng sẽ là gây lãng phí.
- Không khỏi bệnh: Sử dụng kháng sinh không đúng chỉ định gây lãng phí đồng thời còn không chữa khỏi bệnh cho bệnh nhân.
- Chậm chẩn đoán và mất cơ hội cứu sống bệnh nhân: Sử dụng kháng sinh sớm và không đúng chỉ định có khi gây khó khăn cho chẩn đoán bệnh.
- Tác dụng độc hại: Sử dụng kháng sinh khi không cần thiết hoặc không đúng chỉ định có khi dễ bị gây phản ứng dị ứng, mẫn cảm, có khi bị phản ứng phản vệ nguy hiểm có thể chết người. Nhiều loại kháng sinh còn có tác dụng phụ nguy hiểm nếu sử dụng liều cao hoặc kéo dài có khả năng gây suy tủy.
- Tăng khả năng kháng thuốc của vi khuẩn: Sử dụng kháng sinh khi không cần thiết dễ làm cho vi khuẩn nhờn thuốc, do đó làm giảm tác dụng chữa bệnh của thuốc, là hậu quả tai hại, rộng lớn và lâu dài cho toàn xã hội... Việc lạm dụng thuốc kháng sinh tạo nguy cơ lớn để chọn lọc càng nhiều biến chủng vi khuẩn kháng thuốc.
